โรคกำเนิดใหม่ (Endemic diseases) คือ โรคที่พบได้บ่อยในภูมิภาคหรือพื้นที่หนึ่งๆ เป็นเวลานาน โดยโรคเหล่านี้มักเกิดจากการติดต่อจากสัตว์สู่คนหรือจากคนสู่คน โรคกำเนิดใหม่มักมีความรุนแรงและแพร่กระจายอย่างรวดเร็ว ทำให้เกิดการแพร่ระบาดของโรคได้
ในปี 2023 พบโรคกำเนิดใหม่หลายโรคที่สร้างความกังวลให้กับองค์การอนามัยโลก (WHO) ได้แก่
- โรคฝีดาษลิง (Monkeypox)
โรคฝีดาษลิงเป็นโรคติดเชื้อที่เกิดจากเชื้อไวรัสฝีดาษลิง (Monkeypox virus) เชื้อไวรัสชนิดนี้สามารถแพร่กระจายได้ผ่านการสัมผัสกับแผลของผู้ป่วย สารคัดหลั่งจากร่างกายของผู้ป่วย หรือละอองฝอยที่ผู้ป่วยไอหรือจาม อาการของโรคฝีดาษลิง ได้แก่ มีไข้ ปวดศีรษะ ปวดกล้ามเนื้อ ปวดหลัง อ่อนเพลีย ต่อมน้ำเหลืองโต มีผื่นขึ้นตามผิวหนัง เป็นต้น โรคฝีดาษลิงมีความรุนแรงน้อยกว่าโรคฝีดาษ แต่ก็อาจทำให้เกิดภาวะแทรกซ้อนที่รุนแรงได้ เช่น ปอดอักเสบ เยื่อหุ้มสมองอักเสบ เป็นต้น
- โรคโควิด-19 (COVID-19)
โรคโควิด-19 เป็นโรคติดเชื้อที่เกิดจากเชื้อไวรัสโคโรนาสายพันธุ์ใหม่ 2019 (SARS-CoV-2) เชื้อไวรัสชนิดนี้สามารถแพร่กระจายได้ผ่านการสัมผัสกับละอองฝอยที่ผู้ป่วยไอหรือจาม อาการของโรคโควิด-19 ได้แก่ มีไข้ ไอ เจ็บคอ มีน้ำมูก หายใจลำบาก อ่อนเพลีย เป็นต้น โรคโควิด-19 มีความรุนแรงและอาจทำให้เสียชีวิตได้
- โรคซาร์ส (SARS)
โรคซาร์สเป็นโรคติดเชื้อที่เกิดจากเชื้อไวรัสโคโรนาสายพันธุ์ซาร์ส (SARS-CoV) เชื้อไวรัสชนิดนี้สามารถแพร่กระจายได้ผ่านการสัมผัสกับละอองฝอยที่ผู้ป่วยไอหรือจาม อาการของโรคซาร์ส ได้แก่ มีไข้ หนาวสั่น ไอ หายใจลำบาก อ่อนเพลีย เป็นต้น โรคซาร์สมีความรุนแรงและอาจทำให้เสียชีวิตได้
- โรคเมอร์ส (MERS)
โรคเมอร์สเป็นโรคติดเชื้อที่เกิดจากเชื้อไวรัสโคโรนาสายพันธุ์เมอร์ส (MERS-CoV) เชื้อไวรัสชนิดนี้สามารถแพร่กระจายได้ผ่านการสัมผัสกับละอองฝอยที่ผู้ป่วยไอหรือจาม อาการของโรคเมอร์ส ได้แก่ มีไข้ หนาวสั่น ไอ หายใจลำบาก อ่อนเพลีย เป็นต้น โรคเมอร์สมีความรุนแรงและอาจทำให้เสียชีวิตได้
- โรคอีโบลา (Ebola)
โรคอีโบลาเป็นโรคติดเชื้อที่เกิดจากเชื้อไวรัสอีโบลา (Ebola virus) เชื้อไวรัสชนิดนี้สามารถแพร่กระจายได้ผ่านการสัมผัสกับเลือด สารคัดหลั่งจากร่างกายของผู้ป่วย หรือวัตถุที่ปนเปื้อนเลือดหรือสารคัดหลั่งจากผู้ป่วย อาการของโรคอีโบลา ได้แก่ มีไข้สูง หนาวสั่น ปวดศีรษะ ปวดกล้ามเนื้อ อ่อนเพลีย คลื่นไส้ อาเจียน ท้องเสีย เลือดออก เป็นต้น โรคอีโบลามีความรุนแรงและอาจทำให้เสียชีวิตได้
- โรคลาซา (Lassa fever)
โรคลาซาเป็นโรคติดเชื้อที่เกิดจากเชื้อไวรัสลาซา (Lassa virus) เชื้อไวรัสชนิดนี้สามารถแพร่กระจายได้ผ่านการสัมผัสกับเลือด สารคัดหลั่งจากร่างกายของผู้ป่วย หรือวัตถุที่ปนเปื้อนเลือดหรือสารคัดหลั่งจากผู้ป่วย อาการของโรคลาซา ได้แก่ มีไข้สูง หนาวสั่น ปวดศีรษะ ปวดกล้ามเนื้อ อ่อนเพลีย คลื่นไส้ อาเจียน ท้องเสีย เลือดออก เป็นต้น โรคลาซามีความรุนแรงและอาจทำให้เสียชีวิตได้
- โรควัณโรค (Tuberculosis)
โรควัณโรคเป็นโรคติดเชื้อที่เกิดจากเชื้อแบคทีเรีย (Mycobacterium tuberculosis) เชื้อแบคทีเรียชนิดนี้สามารถแพร่กระจายได้ผ่านการไอหรือจามของผู้ติดเชื้อ อาการของโรควัณโรค ได้แก่ มีไข้ต่ำ ไอเรื้อรัง เหนื่อยล้า น้ำหนักลด เป็นต้น โรควัณโรคมีความรุนแรงและอาจทำให้เสียชีวิตได้
- โรคไข้เลือดออก (Dengue fever)
โรคไข้เลือดออกเป็นโรคติดเชื้อที่เกิดจากเชื้อไวรัสเดงกี่ (Dengue virus) เชื้อไวรัสชนิดนี้สามารถแพร่กระจายได้ผ่านการกัดของยุงลาย อาการของโรคไข้เลือดออก ได้แก่ มีไข้สูง ปวดศีรษะ ปวดกล้ามเนื้อ ปวดกระดูก อ่อนเพลีย อาจมีเลือดออกตามไรฟัน เลือดกำเดาไหล อาเจียนเป็นเลือด เป็นต้น โรคไข้เลือดออกมีความรุนแรงและอาจทำให้เสียชีวิตได้
- โรคไข้มาลาเรีย (Malaria)
โรคไข้มาลาเรียเป็นโรคติดเชื้อที่เกิดจากเชื้อปรสิตมาลาเรีย (Plasmodium) เชื้อปรสิตชนิดนี้สามารถแพร่กระจายได้ผ่านการกัดของยุงลาย อาการของโรคไข้มาลาเรีย ได้แก่ มีไข้สูง หนาวสั่น ปวดศีรษะ ปวดกล้ามเนื้อ ปวดกระดูก อ่อนเพลีย คลื่นไส้ อาเจียน เป็นต้น โรคไข้มาลาเรียมีความรุนแรงและอาจทำให้เสียชีวิตได้ โรคกำเนิดใหม่เหล่านี้สามารถแพร่กระจายได้อย่างรวดเร็ว
โรคเหล่านี้ล้วนเป็นโรคที่เกิดจากเชื้อโรคที่อาจกลายพันธุ์หรือพัฒนาสายพันธุ์ใหม่ ทำให้สามารถแพร่กระจายได้ง่ายและรวดเร็วขึ้น ส่งผลให้เกิดการแพร่ระบาดของโรคได้
นอกจากนี้ โรคเหล่านี้บางโรคยังมีความรุนแรง และอาจทำให้เสียชีวิตได้ ดังนั้นจึงควรระมัดระวังและป้องกันตนเองจากโรคเหล่านี้ ดังนี้
- หลีกเลี่ยงการสัมผัสกับสัตว์ป่าหรือสัตว์เลี้ยงที่อาจติดเชื้อ เช่น ยุง ค้างคาว ลิง เป็นต้น
- ฉีดวัคซีนป้องกันโรค เช่น วัคซีนป้องกันโรคไข้เลือดออก วัคซีนป้องกันโรคไข้มาลาเรีย วัคซีนป้องกันโรคอีโบลา เป็นต้น
- สวมใส่เสื้อผ้าที่ป้องกันยุงกัด เช่น เสื้อแขนยาว กางเกงขายาว หมวก และแว่นตากันแดด
- ใช้ยากันยุง เช่น ยาฉีด ยาทา ยาพ่น ยาจุดกันยุง เป็นต้น
- ล้างมือให้สะอาดบ่อยๆ ด้วยสบู่และน้ำสะอาด หรือแอลกอฮอล์เจล
- รับประทานอาหารที่สะอาดและปลอดภัย
- ออกกำลังกายสม่ำเสมอ
- พักผ่อนให้เพียงพอ
หากมีอาการป่วยให้รีบไปพบแพทย์ทันที
